| |
|
1
|
|
ارزيابي عوامل موثر بر ميزان موفقیت طرح‌های بیولوژیک آبخيزداري (مطالعه موردي: حوزه آبخيز كاخك گناباد)
|
|
( 2322 بازدید )
( 213 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
اجرای طرح‌هاي بیولوژیک در حوزه‌های آبخیز یکی از اقدامات اصلی در برنامه‌های آبخیزداری و حفاظت خاک میباشد. امروزه اجرای این طرح ها در اغلب برنامه‌های مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز مورد توجه قرار می‌گیرد. مطالعات نشان داده است که اجرای طرح‌های بیولوژیکی هم از نظر اقتصادی نسبت به سایر طرح‌ها مانند طرح‌های مکانیکی با صرفه‌تر است و هم نسبت به سایر عملیات آبخيزداري تاثیر بیشتری در حفاظت از منابع آب و خاک دارد. طی سال‌های اخیر طرح‌های بیولوژیکی زیادی در سطح کشور به اجرا در آمده است که بعضاً با موفقیت‌های زیادی همراه بوده‌اند و جا دارد از تجربیات اجرای اینگونه طرح‌ها در سایر نقاط کشور استفاده شود. تاکنون مطالعات زیادی بر روی علل موفقیت یا شکست اینگونه طرح‌ها در كشور صورت نگرفته است. لذا شناسایی و تعیین عوامل موفقیت طرح‌های بیولوژیکی می‌تواند نقش بسزایی در افزایش ميزان موفقیت و اجرای اینگونه طرح‌ها در سایر نقاط کشور داشته باشد. منطقه مورد نظر برای اجرای این تحقیق حوزه آبخیز کاخک در شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی میباشد. حوزه آبخیز شهید مهدی نوری کاخک در فاصله 35 کیلومتری جنوب گناباد واقع شده است و داراي مساحت 106/5 هكتار است كه طرح‌هاي بيولوژيكي اجرا شده در حوزه شامل عمليات نهال كاري، كپه‌كاري و بذرپاشي است. براي انجام اين تحقيق ضمن بازديد و مشاهده اقدامات صورت گرفته در حوزه پرسشنامه‌اي حاوي سوالات مختلف در زمينه ارزيابي طرح و نيز عوامل موثر بر موفقيت طرح تهيه و از 31 نفر از كارشناسان رشته هاي مرتبط و مطلع از طرح تكميل شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه عمليات بيولوژيك انجام شده در حوزه كاخك نسبتا موفق مي‌باشد. به‌طوريكه از نظركارشناسان موفقيت طرح در سطح 97 درصد متوسط به بالا مي‌باشد. همچنين نتايج تحقيق حاكي از آن است كه از بين عمليات بيولوژيك انجام شده، عمليات نهال‌كاري بيشترين موفقيت را داشتهاست. همچنين نتايج تحقيق بيانگر آن است كه نقش عوامل انساني در موفقيت طرح‌هاي بيولوژيك بيشتر از عوامل طبيعي مي‌باشد. از مهمترين عوامل انساني موثر بر موفقيت طرح از ديد كارشناسان مهارت و تجربه نيروي انساني و نيز اعتماد و منافع اجتماعي مي‌باشد. نتايج پژوهش همچنين نشان داد كه بين كارشناسان رشته‌ها و رده‌هاي مختلف تحصيلي تفاوت معني‌داري از نظر آماري در ارزيابي موفقيت طرح وجود ندارد. (F=1.809, P=0.157), (F=1.118, P=0.359).
|
|
تخصص ها
:
|
آبخیزداری، ارزیابی، طرح‌های بیولوژیک، حوزه آبخیز، كاخك، گناباد
|
|
|
|
|
2
|
|
تعيين گذرگاه‌هاي داراي پتانسيل خطر وقوع بهمن در حوزه آبخيز کرج با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي
|
|
( 2426 بازدید )
( 116 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
كشور ايران به دليل تنوع اقليمي زياد، هميشه در معرض خطرات طبيعي مختلفي بوده است. يكي از اين بلايا، سقوط بهمن در مناطق برف‌خيز است كه آسيب‌هاي قابل توجهي را بر پيكره اقتصادي و اجتماعي كشور تحميل كرد است. اين مسئله به‌ويژه در جاده چالوس كه از راه‌‌هاي پرتردد كشور است تهديدي جدي محسوب شده و هرساله خسارت‌هاي جاني و مالي غيرقابل اغماضي به بار مي‌آورد. ازاين رو توجه به اهميت مکان‌يابي و پهنه‌بندي مناطق پر خطر از نظر دارا بودن پتانسيل وقوع بهمن امري ضروري و قابل توجه مي‌باشد. برهمین اساس در پژوهش حاضر با استفاده از تکنيک‌هاي سامانه اطلاعات جغرافيايي و تصاوير ماهواره‌اي به تعيين مناطق پرخطر بهمن پرداخته شده است. بدين منظور با استفاده از نقشه توپوگرافي منطقه نقشه تحدب و تعقر، ارتفاع، جهت و شيب دامنه در محيط نرم افزار Arc GIS 10.2 تهيه شد، سپس با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي کاربري اراضي و پوشش منطقه به شکل رقومی نقشه تهيه شد. در گام بعدي با تلفيق لايه‌هاي مذکور در محيط نرم افزار GIS و وزن‌دهي به هر کدام از عوامل گذرگاه‌هاي پرخطر بهمن مشخص شد نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد مناطق بدون خطر، داراي خطر متوسط، خطر بالا و مناطق با خطر بسيار بالا به ترتيب، 22/16، 25/69، 25/69 و 27/78 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه را تشکيل مي‌دهند. در نهايت به‌منظور بررسي میزان صحت پژوهش انجام شده نتايج حاصله با نمونه‌های رخ داد واقعيت زميني تطابق داده شد و نتایج نشان دهنده تطابق قابل ملاحظه نتایج به دست آمده با واقعیت زمینی بود.
|
|
تخصص ها
:
|
بهمن، سامانه اطلاعات جغرافيايي،جاده چالوس، برف.
|
|
|
|
|
3
|
|
بررسی اثر تغییر اقلیم بر بیلان و تراز آب‌های زیرزمینی دشت رامهرمز
|
|
( 2742 بازدید )
( 203 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
پدیده تغییر اقلیم تأثیر قابل توجهی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی دارد. با توجه به اینکه تأثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی نسبت به منابع آب سطحی غیرمستقیم و آهستهتر میباشد پایش وضعیت این منابع و حفظ پایداري آنها تحت تاثیر این تغییرات از اهمیت بالایی برخوردار است. در اين تحقيق با هدف دستیابی به پتانسيل‌هاي مختلف منابع آب با مديريت درست و ميزان مصرف بهينه آب اقدام به بررسی اثر تغییر اقلیم بر بیلان و تراز آب‌های زیرزمینی دشت رامهرمز در استان خوزستان شد. در این مطالعه ابتدا دادههای مدل شامل بارش، دمای کمینه و بیشینه و تابش به صورت روزانه استخراج شده و بعد از کالیبره کردن مدل در دوره پایه 2010-1997 با استفاده از مدل HADCM3 و سناریو A2 اقدام به پیشبینی اقلیم در طی سال‌های 2040-2011 شد. نتایج لارس حاکی از افزایش 78 میلی متری در بارش سالیانه، افزایش 5/0 درجه سلسیوس در کمینه و بیشینه دما و همچنین افزایش متوسط 254 میلیمتری در تبخیر و تعرق سالیانه خواهد شد. نتایج نشان داد با بررسی هيدروگراف واحد دشت در طي يک دوره 17 ساله، بطور کلي روند سطح آب در اين دشت نزولي است. با توجه به محاسبات بيلان آب زیرزمینی، آبخوان آزاد رامهرمز با کاهش در حجم ذخيره مواجه مي‌باشد، بطوريکه با توجه به ميزان ورودي‌ها و خروجي‌ها ميزان تغييرات ضريب ذخيره 7.33- ميليون مترمکعب مي‌باشد. حجم کل ورودی به آبخوان آبرفتی دشت رامهرمز 37.16 و حجم کل خروجی از آبخوان 44.49 میلیون مترمکعب میباشد. تغييرات حجم ذخيره محاسبه شده توسط هيدروگراف واحد با توجه به ضريب ذخيره ميانگين و مساحت آبخوان 8.68- برآورد گرديد که خود تأييد کننده محاسبات بيلان مي‌باشد.
|
|
تخصص ها
:
|
تغییر اقلیم، دشت رامهرمز، هیدروگراف واحد، بیلان آب
|
|
|
|
|
4
|
|
ارزیابی دانش بهره برداران در زمینه عملیات حفاظت از مراتع و عوامل موثر بر آن در شهرستان ماهنشان
|
|
( 2522 بازدید )
( 98 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
دانش بهره بردارن نقش مهمی در بهره برداری و حفاظت پایدار از منابع طبیعی دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی دانش بهرهبرداران دامدار در زمینه عملیات حفاظت از مراتع و تحلیل عوامل موثر بر آن بود که به روش توصیفی- همبستگی و از طریق ترکیبی از روشهای پیمایش و مطالعه موردی انجام شده است. جامعه آماری مورد نظر پژوهش را 1280 بهرهبردار در مناطق روستایی شهرستان ماهنشان تشکیل می دادند که طرح های مرتعداری در آنها انجام شده بود یا در حال اجرا بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحل های 204 نفر انتخاب گردیدند. داده ها از طریق بررسی اسناد، گروه های متمرکز، مصاحبه های نیمه ساختاریافته و مصاحبه های ساختار یافته از طریق پرسشنامه، جمع آوری گردید. یافتهها نشان داد، نگرش بهره برداران نسبت به اهمیت مراتع مناسب بود و دانش آنان در زمینه اقدامات بیولوژیکی و مدیریت چرای مراتع نسبتاً بالا بود ولی دانش آن ها در مورد عملیات مکانیکی در حد کم بود. همچنین، بر اساس تحلیل رگرسیونی گام به گام، 35/7 درصد تغییرات دانش بهرهبردران در مورد اقدامات حفاظت از مراتع بوسیله متغیرهای نگرش نسبت به اهمیت منابع طبیعی، سن، تعداد کندوی زنبور عسل، تعداد دوره هایی که فرد شرکت کرده است، روابط با کارشناسان منابع طبیعی و دریافت اطلاعات از برنامه های تلویزیونی، تبیین گردید.
|
|
تخصص ها
:
|
طرح های مرتعداری، دانش بهرهبرداران، عملیات حفاظت، ماهنشان، مرتع
|
|
|
|
|
5
|
|
ارزیابی ضریب رسوبدهی زون های دگرسانی و سازندهای حوزه آبخیز تنگ بستانک استان فارس
|
|
( 2260 بازدید )
( 38 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
شناسایی مناطق مولّد رسوب از مهمترین مصادیق مدیریت خاك به منظور بهره برداري مطلوب و کاهش تخریب آن میباشد. هدف تحقیق حاضر شناسایی زو نهای دگرسانی بر پایه روشهای نوین و پیشرفتهتر آنالیز تصاویر ماهوارهای، تهیّه لایه اطّلاعاتی ضریب رسوبدهی این زون ها و همچنین اولویّت بندی سازندهای موجود در حوزه آبخیز تنگ بستانک استان فارس از حیث تولید رسوب بود. بدین منظور با استفاده از روشهای پیکسل مبنا و زیرپیکسل مبنا و با لحاظ خطاهای گماشته شده، خطای حذف شده، دقّت کاربر، دقّت تهیّه کننده، دقّت کلّی و کاپا زون های دگرسانی شناسایی شدند و سپس با استفاده از مدل هیدروفیزیکی ضریب رسوبزایی پیکسل به پیکسل در سطح حوزه تهیه گشت و جهت ارزیابی رسوبزایی سازندها از شاخص اهمیّت نسبی استفاده شد. نتایج نشان داد روش مشخصه برازش طیفی، روشی مناسب جهت تهیّه نقشه زونهای دگرسانی می باشد. زون پروپیلیتیک با مساحت 46/278 کیلومترمربّع بیشترین پراکنش را در سطح حوزه دارا میباشد. همچنین نتایج نشان داد سازند پابده گورپی با وجود مساحت 2/04 کیلومترمربّع از سطح 80/73 کیلومترمربعی حوزه و با اهمیّت نسبی3/875 بیشترین نقش و سازند رازک با ضرائب کوچک رسوبدهی کمترین نقش را در تولید رسوب حوزه دارند. سازند آسماری جهرم با وجود پراکنش 61 درصدی از سطح حوزه در اولویّت چهارم از لحاظ ضریب رسوبدهی قرار دارد. همچنین نتایج نشان داد قابلیّت فرسایش در حوزه ازشرق به سمت مرکز وغرب حوزه افزوده و از شمال و شمال غربی به سمت جنوب و جنوب شرقی حوزه کاسته می شود. بزرگترین ضریب رسوبدهی(8/91-54/3) بیشتر در نواحی مرکزی، غرب و شمال غربی منطقه دیده میشود.
|
|
تخصص ها
:
|
دگرسانی، سازند، ضریب رسوبزایی، سنجش از دور، تنگ بستانک
|
|
|
|
|
6
|
|
گزارش اثربخشي انجمن آبخيزداري بر برنامه ششم توسعه ايران
|
|
( 2280 بازدید )
( 78 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
با توجه به نيازها و شرايط هر کشوري، برنامه ريزي‌هايي براي توسعه آن بايستي صورت گيرد. بنابراين، ظرفيت ها و نيازهاي هر کشوري نوع خاصي از برنامه ريزي هاي بلند، ميان و کوتاه مدت را مشخص مي کند. براي توسعه در کشور جمهوري اسلامي ايران نيز استراتژي ها و برنامه هايي به صورت بلند، ميان و کوتاه مدت تهيه شده است که برنامه هاي پنج ساله توسعه از جمله اين برنامه ها می باشد. برنامههاي توسعه پنج ساله داراي بخش هاي مختلفي بوده که بررسي بخشهاي مختلف خصوصا بخش هاي آبخيزداري، آب و خاک و کشاورزي اهميت فوقالعادهاي براي بخش هاي منابع طبيعي و کشاورزي دارد. اما جايگاه انجمن آبخيزداري کشور در اصلاحات و پيشنهادات در برنامه هاي توسعه پنج ساله قابل توجه است. در اين راستا پيشنويس برنامه توسعه ششم چندين بار در جلسات تخصصي انجمن مورد کنکاش قرار گرفت و پيشنهادهايي براي تکميل بعضي از بندهاي برنامه ارائه شد. بنابراين در اين مقاله اثربخشي انجمن آبخيزداري و ساير بخش هاي مرتبط بر برنامه توسعه ششم ارائه م يشود.
|
|
تخصص ها
:
|
سياستگزاريهاي کلان، حفاظت آب و خاک، قوانين و سياست هاي کشور
|
|
|
|
|
7
|
|
مروری بر کاربرد علم توزیع اندازه ذرات رسوبی در مقیاس‌های مکانی و زمانی
|
|
( 2167 بازدید )
( 45 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 5 - شماره 17 - شماره پیاپی 17
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
بررسی توزیع اندازه ذرات رسوب از دهه 80 میلادی به‌صورت دانشی جدید برای بررسی فعل و انفعالات ذرات رسوبی در محیط‌های آبی توسط سه گروه از متخصصان علم هیدرولوژی، ژئومرفولوژی و ژئوشیمی مطرح شد. رفع بسیاری از مشکلات مدیریتی در زمینه حفاظت آب و خاک و همچنین محیط زیست با توجه به هدف محققان به‌ویژه در انتقال آلودگی‌ها نیازمند شناخت دقیق پیچیدگی‌های رفتاری توزیع اندازه ذرات رسوبی در محیط‌های مختلف است. بر همين اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه اطلاعاتی جامع درباره اهمیت و کاربرد اندازه ذرات رسوب در مقیاس‌های مختلف زمانی و مکانی انجام شد. در تحقيق حاضر ابتدا تعریفی از اندازه ذرات از دیدگاه متخصصین مختلف، سپس روشهای اندازه‌گیری اندازه ذرات رسوب و اهمیت اندازه‌گیری آنها و در نهایت بررسی تغییرات زمانی و مکانی توزیع اندازه ذرات رسوب در مقیاس‌های مختلف ارائه شدهاست. اطلاعات ارائه شده را مي‌توان به‌منظور فهم و مدیریت بهتر انتقال رسوبات و مواد غذايي و آلودگي‌های همراه آنها مانند فسفر، آفت‌كش‌ها، فلزات سنگين و عوامل بيماري‌زا و همچنین در بهره‌برداری از سامانه‌های مهندسی مثل آب آشامیدنی، فاضلاب‌ها، رودخانه‌ها و شناخت فرآيندهاي فرسايش خاک استفاده کرد.
|
|
تخصص ها
:
|
اندازه مؤثر رسوب، اندازه مطلق رسوب، حفاظت خاک، خاک‌دانه، فرسایش آبی
|
|
|
|