| |
|
1
|
|
رابطه ویژگی های شکل شناسی حوزه آبخیز با تولید رواناب و رسوب (مطالعه موردی: حوضه های منتخب استان خراسان رضوی)
|
|
( 208 بازدید )
( 63 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
تولید رسوب و رواناب تابع عوامل مختلفی است و شناسایی عوامل مؤثر، کمک شاياني به مسأله مديريت آبخیز مي نمايد. هدف این تحقیق تعیین ارتباط تولید رسوب-رواناب با ویژگی‌های شکل شناسی در 26 حوضه منتخب خراسان رضوی است. در این راستا پس از مرزبندی حوضه ها، 13 ویژگی شکل‌شناسی از حوضه ها در نرم افزار ArcGIS9.3 محاسبه شد. دوره مشترک آمار هیدرومتری، 20 ساله و از سال 1365 تا 1385 در نظر گرفته شد. سپس ایستگاه هایی که دارای داده های ناقص بودند، به روش نسبت نرمال بازسازی و داده ها تکمیل شد. به‌منظور تعیین ارتباط بین ویژگی های شکل شناسی و رواناب و رسوب، ضرایب همبستگی آن ها به دست آمد و جهت ارزیابی روابط، از رگرسیون چند متغیره گام به گام در نرم افزار SPSS22 استفاده شد و مدل های برگزیده ارائه شدند. هدف دیگر تحقیق استفاده از آناليز خوشه اي به‌عنوان ابزاری جهت تعیین حوضه های همگن بود به نحوی که با گروه بندی، عامل ناهمگنی حوضه ها مشخص شود. با توجه به نتایج همبستگی، مرتبط ترین ویژگی ها در تولید رسوب شامل ارتفاع، شیب، طول آبراهه اصلی و تراکم زهکشی و برای رواناب، ویژگی های عامل شکل و فرم حوضه، نسبت دایرهای، نسبت کشیدگی و قطر دایره همسطح تعیین شدند. طبق نتایج رگرسیون، مؤثرترین ویژگی در تولید رسوب، تراکم زهکشی و در تولید رواناب به‌ترتیب عامل فرم حوضه، نسبت کشیدگی و عامل شکل حوضه شناخته شدند. تحلیل خوشهای نیز در چهار بخش مجزا بر اساس ویژگی های شکل شناسی، شاخص های دبی، شاخص های رسوب و تمامی عوامل ذکر شده، انجام گرفت. نتایج تحلیل خوشه ای در چهار بخش ذکر شده، نشان داد که با استفاده از عوامل ورودی متفاوت، گروه بندی متفاوتی برای حوضه های مورد مطالعه به‌دست می آید.
|
|
تخصص ها
:
|
تحلیل خوشه ای، تولید رسوب و رواناب، خراسان رضوی، رگرسیون چند متغیره، فیزیوگرافی حوضه، همبستگی.
|
|
|
|
|
2
|
|
تأثیر سازندهای زمین‌شناسی بر کیفیت آبهای زیرزمینی با کاربرد تلفیقی GIS و منطق بولین،مطالعه موردی: حوزه آبخیز دشت امامزاده جعفر گچساران
|
|
( 220 بازدید )
( 37 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
یکی از منابع مهم تأمین آب در اکثر نقاط ایران سفره‌های آب زیرزمینی است که در دهه‌های اخیر تحت تأثیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی قرار گرفته است. از جمله عوامل طبیعی می‌توان به سازندهای زمین‌شناسی و کاهش بارش در اغلب مناطق اشاره کرد. در این پژوهش، بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی و ارتباط آن‌ها با سازندهای زمین‌شناسی مدنظر قرار گرفت. به این‌منظور، ابتدا با استفاده از نقشه زمین‌شناسی منطقه، سازندهای زمین‌شناسی استخراج شد. سپس، داده‌های کیفی 40 چاه بهره‌برداری و پیزومتری، به‌منظور تعیین تیپ آب منطقه وارد نرم‌افزار Chemistry گردید. سپس سازندهای زمین شناسی با توجه به توان تولید تیپ آن‌ها و اثر انحلالی آن‌ها، طبقه‌بندی شده؛ درمرحله بعد، بافرهایی به فواصل 1، 3، 5، 7 و 10 کیلومتری در اطراف چاه‌ها ایجاد و لایه‌های آن با نقشه‌های زمین‌شناسی برش داده شد. نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون t-test نشان داد که با احتمال 95 درصد، در فواصل 1، 3، 5 و 7 کیلومتری از چاه‌ها، درصد تأثیر انحلال سازندها بر چاه‌های بهره‌برداری، معنادار است، اما در فاصله 10 کیلومتری و با افزایش فاصله، این تأثیر کمتر شده و معنیدار نبوده، اما تأثیر مجموع سازندهای غیرکواترنری بر چاه‌ها افزایش می‌یابد. نتایج حاصل از منطق بولین نیز نشان داد که سازند (Qt2) در فواصل نزدیک به چاه‌ها بیش‌ترین گسترش را دارند که شامل مخروط افکنه‌ها و رسوبات آبرفتی جوان است و محل اصلی تغذیه آبخوان‌ها می‌باشند. اما هرچه فاصله از چاه‌ها افزایش می‌یابد، تأثیر سازندهای غیرکواترنری از جمله آهک آسماری و سازندهای گروه گچساران که به‌ترتیب دارای توان تولید تیپ آبی کربناته و کلروره را دارند، افزوده میشود.
|
|
تخصص ها
:
|
آبخوان، تیپ کربناته، سازند کواترنری، نقشه زمین‌شناسی، سیستم مختصات جغرافیایی (GIS).
|
|
|
|
|
3
|
|
مروری بر مدیریت تلفیقی منابع آب سطحی و زیرزمینی با تأکید بر کاربرد مدل های بهینه سازی
|
|
( 213 بازدید )
( 28 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین به لحاظ کمی از یک طرف و هم‌چنین رشد سریع و روزافزون جمعیت جهان و به‌ویژه کشور ما ایران در دهه های اخیر، سبب بروز مشکلات روزافزون در تأمین منابع آب مورد نیاز شده است. در این راستا آگاهی از روشهای مدیریت و بهرهبرداري تلفیقی بهینه منابع آب سطحی و زیرزمینی به عنوان يكي از جنبه های مديريت جامع منابع آب و عملکرد آن ها در تدوین برنامه های مختلف مدیریت بحران، حفاظت منابع آب و مدیریت جامع حوزههای آبخیز امری ضروری به نظر میرسد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه اطلاعات جامع از پیشینه و جدیدترین مطالعات انجام شده در خصوص رایجترین مدل هاي ریاضی مورد استفاده در این زمینه و ارزیابی کاربرد آن ها در مديريت جامع منابع آب و نیز مروري کلی بر گسترش هر مدل، امتیازات و محدودیت ها انجام شده است. نتایج حاصل نشان داد که مدیریت تلفیقی یکی از راه‌کارهای نوین و بسیار مؤثر در دهه های اخیر است و استفاده ترکیبی از تکنیکهای بهینه سازی و شبیه سازی یک روش مفید و قدرتمند در تعیین استراتژیهای مدیریتی و طراحی برای توسعه بهره برداری تلفیقی بهینه از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی میباشد. در این زمینه مدل MODFLOW بیش‌ترین کاربرد را در شبیه سازی جریان آب زیرزمینی، مدل MT3DMS بیش‌ترین کاربرد را در زمینه مدل‌سازی آلودگی آب های زیرزمینی داشته و مدل GMS نیز مدلی توانمند، عمومی، جامع و کاربرپسند است. هم‌چنین بررسی منابع به‌منظور ارزیابی الگوریتمهای بهینهسازی درحل مسایل مدیریت منابع آب نشان داد که الگوریتم های تکاملی با درجه های مختلف از پیچیدگی به‌طور مؤثری از حل مسائل بهینه سازی چند محدودیتی با فضای بزرگ و پیچیده جهت بهرهوری بهینه از منابع آب، برنامهریزی و نیز توسعه آن در آینده، برمیآیند. به‌طور کلی از اطلاعات ارائه شده در تحقیق حاضر می توان در برنامه ریزی های آینده به‌منظور توسعه پایدار منابع آب بهره برد.
|
|
تخصص ها
:
|
مدیریت منابع آب، الگوریتم فراابتکاری، الگوریتم کلاسیک، شبیه سازی
|
|
|
|
|
4
|
|
تحلیل منحنی فروکش اصلی دبی روزانه جریان در رودخانه نیرچای اردبیل
|
|
( 205 بازدید )
( 32 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
یکی از راه‌های ارزیابی وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی در جریان رودخانه‌ای، استفاده از تحلیل منحنی فروکش جریان است. هدف از تحقیق حاضر، تهیه منحنی فروکش اصلی، خصوصیات منحنی فروکش جریان است. منحنی فروکش جریان نشان‌دهنده ماهیت رژیم دبی جریان و منشاء تولید دبی جریان رودخانه است و شکل منحنی فروکش بیان‌گر واکنش هیدرولوژیک و مشارکت آب زیرزمینی است. در تحقیق حاضر از آمار دبی روزانه ایستگاه هیدرومتری نیر بر رودخانه نیرچای استان اردبیل از سال 1348 تا 1394 استفاده شده است. برای این منظور از برنامه VB ارائه شده توسط پوساوی و همکاران (2006) در محیط اکسل برای به‌دست آوردن معادلات رگرسیونی (خطی، نمایی، لگاریتمی، چندجملهای نوع اول و چندجملهای نوع دوم) منحنی فروکش اصلی استفاده شد. پس از محاسبه منحنی فروکش اصلی، مقادیر ضرایب منحنی فروکش و ضریب تبیین برای ایستگاه مورد مطالعه مشخص شد، سپس مقدار ضریب تبیین فرمول‌های رگرسیونی حاصل محاسبه شد و براساس آن معادله نمايي با ضریب تبیین 0/91 به‌عنوان بهترین معادله رگرسیونی انتخاب شد. ضریب شیب معادله برابر 0/07- و مقدار ثابت 0/443 است.
|
|
تخصص ها
:
|
شدت فروکش، مشارکت جریان، برنامه ماکرو، خشکسالی هیدرولوژیکی، تحلیل فروکش
|
|
|
|
|
5
|
|
شبیه سازی رواناب و تأثیر تغییر کاربری اراضی بر آن با استفاده از تصاویر ماهوارهای و مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز هلیل رود)
|
|
( 194 بازدید )
( 43 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
برآورد رواناب در مناطق داراي آمار محدود يا بدون آمار مانند اكثر حوزه هاي آبخيز ايران يكي از مهم‌ترين مسائل در مدیریت صحیح منابع آب است. کاربری اراضی، مؤثرترین عامل تغییر فرآیندهای هیدرولوژیکی در سطح یک حوضه میباشد. در این پژوهش، شبیه‌سازی رواناب و بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات آن، در حوزه آبخیز هلیل رود در طی سال های 1993، 2003 و 2013 انجام شده است. نقشه کاربری اراضی حوضه با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست در هفت کلاس، تهیه و مقایسه شده است. نتایج مقایسه نشان داد که در طی دوره 20 ساله، بیش‌ترین تغییر مربوط به کاربری بایر بوده که در حدود 99/1 درصد افزایش یافته است. با تلفیق نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک منطقه، نقشه شماره منحنی حوضه آبخیز استخراج شد. به‌منظور اطمینان از صحت نقشه شماره منحنی، هیدروگراف سیلاب سال های مورد نظر با استفاده از شماره منحنی تخمین زده شده و به کمک مدل بارش-رواناب HEC-HMS تعیین و با هیدروگراف های مشاهداتی مقایسه گردید. صحت 91 درصد نتایج حاکی از توانایی قابل قبول روشهای سنجش از دور در برآورد خصوصیات هیدرولوژیکی حوضه های فاقد آمار می باشد. مقایسه هیدروگراف سیلاب حاصل از مدل بارش-رواناب ناشی از یک بارش مشخص (بارش 1993)، در طی سال های 1993 تا 2013 نشان داد که دبی اوج سیلاب در این مدت، به میزان m3/s 106/1 و حجم رواناب نیز به مقدار یک درصد افزایش داشته است، نتایج این بررسی نشان می دهد که ادامه روند تخریبی در کاربری اراضی منطقه به سمت حالت بایر، موجب افزایش مقادیر مختلف رواناب، کاهش نفوذپذیری و آبگذری به آبخوانهای منطقه خواهد شد.
|
|
تخصص ها
:
|
سنجش از دور، کاربری اراضی، مدل بارش-رواناب HMS-HEC، شماره منحنی
|
|
|
|
|
6
|
|
بررسی تغییرات طولانی‌مدت کیفیت و کمیت منابع آب زیرزمینی در دشت دلفان
|
|
( 195 بازدید )
( 78 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
برداشت روزافزون از منابع آب زیرزمینی به‌عنوان مهم‌ترین منابع تأمین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک، سبب بروز مشکلات کمی و کیفی این منابع شده است. بنابراین حفظ و پایش کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی یکی از راه‌کارهای مدیریت صحیح منابع آب در این مناطق است. در پژوهش حاضر روند تغییرات کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت دلفان موردبررسی قرار می گیرد. برای این منظور از اطلاعات 32 ساله ی (1395-1364) چاه های عمیق موجود در دشت که شامل: Ca،Mg ،Na ،EC ،SAR ،HCO3 ،SO4 ،TDS ،TH ،Cl و K بود و هم‌چنین اطلاعات کمی 12 حلقه چاه پیزومتری برای سالهای 1381-1395، استفاده گردید. برای بررسی روند تغییرات سریهای زمانی متغیرهای کیفی از آزمون ناپارامتریک من- کندال استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل این آزمون نشان داد که روند تغییرات پارامترهای SAR و TH در سطح اطمینان 95 درصد معنیدار بوده است و به‌طورکلی آنیون های منابع دشت روندی کاهشی داشته درحالی‌که کاتیون های این منابع دارای روندی افزایشی بوده است. بررسی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت نشان داد که تراز آب منابع در طول دوره آماری دچار افت شده است که این افت در چاه پیزومتری سیکوند در سطح 99 درصد و در چاه های کرم الهی، عزیزآباد و چراغ در سطح 95 درصد معنی دار بوده است.
|
|
تخصص ها
:
|
آب زیرزمینی، روند تغییرات، من-کندال، دلفان
|
|
|
|
|
7
|
|
ارزیابی ویژگی های هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت باشت و کیفیت آن با استفاده از شاخص های کیفی
|
|
( 179 بازدید )
( 33 دانلود )
|
|
|
|
|
اطلاعات انتشار
:
|
دوره 8 - شماره 28 - شماره پیاپی 28
|
|
نویسندگان
:
|
|
|
خلاصه مقاله
:
|
در این تحقیق به‌منظور بررسی خصوصیات هیدروژئوشیمی منابع آبهای زیرزمینی دشت باشت از نتایج آنالیز 10 نمونه آب زیرزمینی در ماه‌های خشک و تر سال 97-1396 استفاده شده است. یکی از مهم‌ترين عوامل کاهش دهنده کيفيت آب زيرزميني اين آبخوان ترکيب سنگی منطقه است که بيشتر سنگهاي رسوبي و به ويژه تبخيريها را در بر میگيرد. به منظور ارزیابی کیفی آب زیرزمینی دشت باشت از بررسي‌هاي زمينشناسي، تبادلات يوني، دیاگرام‌های هیدروژئوشیمیایی و شاخص اشباع استفاده شده است. نتایج آنالیزهای صورت گرفته نشان داد که آبها عمدتاً دارای تیپ و رخسارۀ بیکربناته کلسیک و سولفاته کلسیک هستند. نتایج ارزیابی کیفی آب زیرزمینی با استفاده از نمودارهاي ترکيبي يونها و شاخص اشباع کاني‌ها نشان داد که این آبها نسبت به کانیهای دولومیت و کلسیت فوق اشباع و نسبت به کانیها سولفاته تحت اشباع هستند و تبادلات يوني عادی و معکوس در منطقه رخ داده است. بررسیvها نشان داد که کیفیت شیمیایی آب توسط مسیر جریان و سنگ‌شناسی مخزن کنترل میشود. نقشه پهنه‌بندي كيفي دشت باشت بر اساس شاخص GWQI گوياي اين است كه حدود 91/3 و 8/7درصد از سفره آب زیرزمینی مورد مطالعه به‌ترتيب داراي كيفيتي خوب و بد مي باشد.
|
|
تخصص ها
:
|
دشت باشت، خصوصیات ژئوشیمیایی، شاخص اشباع، کیفیت، منابع آب.
|
|
|
|