ضریب برفی، نسبت ریزشهای جوی به صورت برف به کل ریزش ها در فاصله زمانی معین می­ باشد. معمولاً کمبود  ایستگاه­های برف‌سنجی و یا صعب العبور بودن ایستگاه ­ها در مناطق کوهستانی باعث شده که آمار مناسب و کافی از پارامتر‌های برف در دسترس نبوده و کاربرد مدل­ها و روش­ های تجربی اجتناب ناپذیر باشد. مدل چاندرا پارامتر ضریب برفی را با کمک مؤلفه ­های اصلی دما محاسبه می­کند. استان چهارمحال و بختیاری به عنوان یک منطقه برفگیر، کانون مناسبی جهت اعتبارسنجی این مدل می­باشد. در این تحقیق ضریب برفی به روش واقعی و مدل چاندرا برای ماه­های دارای بارش برف و همین­طور متوسط سالانه، برای 11 ایستگاه سینوپتیک استان در دوره آماری 5 ساله (1386 تا 1390) محاسبه و دقت مدل با استفاده از میانگین مربعات خطا و متوسط انحرافات خطا مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل فوق برای دمای مخصوص بارش برف در بازه 2/1 تا 5/2 در هر ایستگاه محاسبه شد و با ارزیابی مدل­ها بهترین ضریب دمایی برای هر ایستگاه نیز تعیین گردید. کمترین ضریب مربوط به ایستگاه­های شهرکرد، پل زمانخان و دزک (2/1) و بیشترین آن مربوط به ایستگاه آورگان می­باشد. نتایج حاصل نشان  می ­دهد که مدل چاندرا می­تواند بر اساس ضریب تجربی دمای مخصوص بارش برف که خاص هر منطقه و ایستگاه می ­باشد، متوسط ضریب برفی را با دقت بالایی برآورد نماید.

ضریب برفی، مدل چاندرا، مناطق کوهستانی، آب معادل برف

تغییراقلیم اثرات عدیده‌ای بر پارامترهای اقلیمی از جمله بارش، دما و تبخیرو تعرق و بدنبال آن منابع آبی دارد. هدف از این پژوهش بررسی اثر تغییر اقلیم بر پارامترهای اقلیمی و تبخیروتعرق‌پتانسیل با استفاده از داده‌های خروجی مدل HADCM3در دو ایستگاه خشک (بندرعباس) و نیمه‌خشک (شهرکرد) است. ابتدا داده‌های روزانه بارش، ساعت آفتابی، دمای کمینه و بیشینه به روش آماری و با مدل LARS-WGتحت سه سناریوی A1B, A2و B1ریزمقیاس شده‌اند. سپس پارامترهای اقلیمی مذکور برای دوره 2030-2011 شبیه‌سازی شده است. نتایج نشان می‌دهد طبق هر سه سناریو میانگین دما در تمام ماه‌ها و فصل‌ها در هر دو ایستگاه افزایش می‌یابد. بیش‌ترین افزایش در دمای بیشینه و کمینه تحت سناریوی A1Bدر ماه ژوئیه در ایستگاه شهرکرد مشاهده شد. طبق تمام سناریوهای مورد بررسی، بارش‌های زمستانه در ایستگاه شهرکرد افزایش می‌یابد که این افزایش نشان‌دهنده تقویت جریان‌های بارشی مانند سیستم‌های مدیترانه‌ای و سودانی است و افزایش بارش‌های تابستانه در ایستگاه بندرعباس را می‌توان به تقویت سیستم بارشی موسمی نسبت داد. تبخیر و تعرق پتانسیل در تمام ماه‌ها و فصل‌های گرم سال در هر دو ایستگاه افزایش یافته است. این افزایش در ماه‌هایسداله گرم سال چشمگیرتر است. در مجموع رفتار بارشی هر دو ایستگاه در برابر تغییراقلیم متفاوت است. اما سایر پارامترهای هر دو ایستگاه رفتار مشابهی را در برابر تغییر اقلیم نشان دادند. 

تبخیروتعرق پتانسیل،تغییراقلیم، مدل LARS-WG، مدل HADCM3، ریزمقیاس‌نمایی

رسوب،مجموعه‌اي از ذرات شن،سيلت و رس حاصل از فرسايش است که پس از طي مراحل انتقال در پايين‌دست آبخيزها و آبراهه‌ها ته‌نشين مي‌شود. رسوبات محدوده‌ي وسيعي از قطر ذرات انتقالي را به‌خود اختصاص مي‌دهند. اما به‌دليل ارتباط تنگاتنگ رسوبات معلق با انتقال و پخش مواد مغذي خاک، ردياب­ها، فلزات سنگين و ساير آلودگي‌هايمرتبط با رسوب ورودي به سامانه­ي آبراهه­اي، اين بخش از رسوبات مورد توجه جدي قرار گرفته است. از طرفي درک فرآيندهاي حاکم بر انتقال رسوبات معلق در يک آبخيز و فهم صحيح از مفاهيم مهمي چون حرکت، حرکت مجدد، تحويل رسوب، رسوب ذخيره، ترسيب، بازتوزيع رسوب، آبشار رسوبي و بيلان رسوب منجر به مديريت و مهار رسوب و منابع آلوده کننده­ي رسوبي و مشکلات ناشي از آن‌ها خواهد شد. در اين مقاله سعي شده است با ايجاد درکي يکسان از اين مفاهيم و بيان اهميت اين فرآيندها، لزوم کاربرد مهم مفاهيم مزبور در  شبيه‌سازي جامع رفتار آبخيزها و طبعاً مديريت رسوب مورد تاکيد قرار گيرد.

 انتقال رسوب، منبع و مخزن رسوب، سامانه‌هاي رودخانه‌اي، مدل‌سازي رسوب، مديريت جامع آبخيز

ایجاد یک برنامه کنترلی منظم و پایش کیفیت آب رودخانه­ها از مهمترین راهکارها جهت کاهش آلودگی و بهتر شدن وضعیت کیفی آنها می­باشد. با توجه به اهمیت رودخانه هراز در آینده بعنوان تامین­کننده آب سد هراز و همچنین تخلیه آلاینده­ های مختلف به آن، بررسی کیفی آب این رودخانه امری لازم به نظر می­رسد. هدف از این پژوهش پهنه ­بندی کیفی آب رودخانه هراز با استفاده از شاخص کیفی 

NSFWQI می­باشد. به منظور شناسایی تأثیر پساب­های مختلف کشاورزی، صنعتی و مراکز مسکونی، پارامترهای کیفی آب رودخانه در یک دوره 6 ماهه از اسفند ماه 1392 تا مرداد ماه 1393 در حد فاصل خروجی آب از سد لار تا ورودی آب به دریای خزر در 6 ایستگاه مختلف، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان پارامترها  ی کلیفرم مدفوعی، DO ،  دما، کدورت، نیترات و فسفات در محل ورود رودخانه به دشت، تغییرات قابل ملاحظه­ای داشته، به طوری که در ایستگاه سرخ­رود در تمام ماه­های نمونه­برداری، از تغییرات معنی­داری برخوردار بوده است. آب رودخانه هراز در 5 ایستگاه (ایستگاه پلور تا ایستگاه کرسنگ) در اکثر ماه­ها، در کلاس کیفیت آب متوسط با شاخص 

NSFWQIدر محدوده 70-50 قرار گرفت، در صورتی که در ایستگاه سرخ­رود در همه ماه­ها در کلاس کیفیت آب ضعیف قرار داشت. نتایج بررسی وجود یا عدم وجود اختلاف بین میانگین پارامترهای مورد نظر بر اساس دوره­­ پرآبی و کم­آبی نشان داد که پارامترهای دبي، دما، كدورت، جامدات كل و اكسيژن محلول دردو دوره پرآبي و كم آبي، اختلاف آماري معني ­داری داشتند.

 پهنه ­بندی کیفی آب، پساب، سرخ­رود، پر آبی، کم آبی

روش­هاي مختلف اندازه­گيري رواناب و فرسايش ممکن است منجر به نتايج گوناگوني شوند که لزوماً وابسته به اثرات خاص متغير مورد مطالعه بر فرسايش نيست. اگرچه مطالعه رواناب، فرسايش و رسوب روي خاک آماده­سازي شده در کرت‌هاي آزمايشگاهي به‌دليل داشتن مزاياي زياد اجتناب‎ناپذير است، اما دست­خوردگي و انتقال خاک و آماده­سازي کرت‌هاي آزمايشگاهي از اعتبار نتايج اين‎گونه پژوهش‎ها مي‏کاهد. تمام روش‌هاي آماده‌سازي خاک جهت انجام پژوهش­هاي آزمايشگاهي يک هدف اساسي دارند و آن اين­که نمونه خاک آماده شده تا حد امکان همگن باشند. تغييرات ايجاد شده در خاک حين جمع‌آوري، حمل و مراحل مختلف آماده­سازي آن شامل هواخشک کردن، الک کردن و به‌ويژه اثر رطوبت خاک در طول اين فرآيند و در نهايت افزايش وزن مخصوص ظاهري سطح خاک ممکن است بر نتايج رواناب و فرسايش اثرگذار باشند. بر همين اساس، مطالعه‌اي موردي به­منظور مقايسه رواناب سطحي، غلظت رسوب و هدررفت خاک از کرت­هاي صحرايي با خاک دست‌خورده (آماده­سازي شده براي کرت‎هاي آزمايشگاهي فرسايش) و دست‌نخورده (خاک طبيعي) انجام شد. نتايج نشان داد که اثر دست­خوردگي خاک بر تمامي متغيرهاي زمان شروع، حجم و ضريب رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک معني­دار (01/0≥p) بود. متغيرهاي زمان شروع، حجم و ضريب رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک به‌ترتيب 29/2، 45/3، 79/2، 83/2 و 50/11 برابر در اثر دست­خوردگي خاک افزايش يافتند.

دست­خوردگي خاک، شبيه‌ساز باران، ضريب رواناب، کرت­هاي آزمايشگاهي.

روند کنونی بهره‌برداری از منابع موجود در آبخیز‌ها، سبب تخریب بیشتر آن‌ها می‌شود. تخریب در بلند مدت تهدیدی جدی برای زندگی آبخيزنشين‌ها است. بنابراین، باید تدبيري انديشيد تا افزون بر تأمين نيازهاي اوليه آبخیز‌نشین‌ها، محيط امني را براي زيستن او فراهم كرد. دست‌یابی به این هدف بزرگ  با اجرای برنامه‌ی"مدیریت جامع آبخیز" امکان‌پذیر است. گام اول برای اجرای"مدیریت جامع آبخیز" شناخت هدفمند منابع حوضه و تعیین قابلیت‌ها و محدودیت‌های آن است. به منظور شناخت آبخيزها و اولویت‌بندی محدودیت‌های آن‌ها، مطالعاتی که با هدف برنامه‌ریزی در حوزه‌های آبخیز فارس انجام شده بود، ارزيابي گردید. ابتدا براساس دو معیار "زهكش‌هاي سطحي" و "شرايط پستي و بلندي"، پهنه فارس به 14 زير‌حوضه تقسيم گردید. آنگاه با بررسی منابع، بازدید‌های میدانی و استفاده از نظر خبرگان، محدودیت‌ها شناسایی شد. آبخیز‌های فارس از نظر ویژگی‌های محیطی در 5 گروه قرار می‌گیرند و 27 محدودیت در آن‌ها شناسایی شد.آلودگی محیط زیست، خشکسالی، سيل، فرسايش آبی، بیابان‌زایی، شوری اراضی و آلودگی آب‌های سطحی مهمترین‌ محدودیت‌ها به ترتیب اهمیت می‌باشند. از این رو، لازم است در همه تصمیم‌گیری‌ها و تدوین طرح‌هاي توسعه‌اي اين محدوديت‌ها در نظر گرفته شوند.

 آبخيز، آبخيزداري، برنامه‌ریزی، فارس، محدودیت

کتاب "منشاءیابی رسوبات آبی در حوزه­های آبخیز؛ مفاهیم، روش­ها، و فناوری­های نوین"در پنج فصل به همراه پیوستی از واژه­های تخصصی توسط آقایان دکتر سید حمید­رضا صادقی و مهندس سعید نجفی به ترتیب استاد و دانشجوی دوره دکتری دانشگاه تربیت مدرس نگاشته شده است. چاپ اول این کتاب توسط دانشگاه تربیت مدرس و باحمایت ستاد توسعه فناوری­های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست به صورت رنگی در 256 صفحه در سال 1393 منشر شده و در دسترس دانشجویان، اساتید و پژوهشگران قرار گرفته است. 

نقد کتاب،منشا یابی