سقوط بهمن يكي از پديده‌هاي مناطق برف‌گير است كه اگر به‌ صورت علمي با آن برخورد نشود ممكن است خطرات فراوان و مشكلات جبران‌ناپذيري را به‌وجود آورد. هدف اصلي در اين تحقيق بررسي اثر 9 عامل موثر در وقوع بهمن يعني  درجه شيب،جهت شيب،ارتفاع،دما،بارش، کاربري اراضي، نوع سازند، نوع خاک و جاده و تعيين اهميت هر يک از پارامترهاي موثر در ريزش بهمن و پهنه ­بندي خطر بهمن با استفاده از روش تحليلي سلسله مراتبي (AHP)است. در اين تحقيق به منظور بررسي تاثير عوامل موثر در ميزان وقوع بهمن از نرم‌ افزار ArcGIS10.1  و از نرم افزار Expert choiceبه منظور وزن‌دهي عوامل مذکور استفاده شد. نتايج نشان داد که بيش­ترين تاثير در وقوع بهمن مربوط به عوامل درجه شيب، جهت دامنه و ارتفاع از سطح دريا بوده و حدود 8/20 درصد از منطقه در معرض خطر بالای بهمن قرار دارد.

فرآیند تحليل سلسله مراتبي(AHP)، پهنه‌بندي خطر بهمن،حوزه‌ي آبخيز پيله‌رود

با اندازه‌گيري‌ تغييرات زمانی مقادیر رسوب خارج شده از انتهاي كرت‌هاي فرسايش تحت شرايط باران­ های طبيعي و شبيه‌سازي، اطلاعات با ارزشي توليد مي‌شود. يكي از مهم­ترين استفاده اين داده‌ها، برآورد نرخ تلفات خاك در شرايط خاص مورد مطالعه است. براي رسيدن به يك ميانگين قابل اعتماد از نرخ فرسايش در شرايط طبيعي، جمع‌آوري داده‌هاي طولاني‌مدت ضرورت دارد كه خود نيازمند صرف وقت و سرمايه زيادي است. در اين مقاله، نقش رويدادهاي حداكثر در تلفات خاك كرت و توليد رسوب حوضه‌ها با ذكر مثال‌هاي متعدد از مناطق مختلف جهان و ايران تشریح شده است. بر اساس منابع مرور شده، دو رویکرد مختلف برای رسیدن به برآورد قابل اعتمادی از فرسایش متوسط سالانه با اندازه‌گیری محدود وجود دارد. در رویکرد اول که تکیه بر بزرگترین رویدادهای فرسایش و تولید رسوب است ملاحظه شد که در اکثر مناطق جهان مجموع چند رویداد حداکثر، سهمی در حدود 50 درصد در تلفات خاک یا حمل رسوب دارند. در رویکرد دوم که بر احتمال وقوع رویدادها اتکا دارد، دو راهبرد استفاده از روش‌های نمونه­ گیری آماری در برداشت نمونه و اندازه ­گیری رویدادهای با دوره بازگشت معین بالا تشریح شده ­اند.

 احتمال وقوع، رويدادهاي حداكثر، كرت فرسايش، كمبود داده، ميانگين سالانه فرسايش  

تشديد بحران آب در سال‌هاي آينده با توجه به افزايش جمعيت، افزايش آلودگي‌ها، تخريب پوشش گياهي، تغيير اقليم و بروز خشکسالي‌ها اجتناب ناپذير خواهد بود. حل بحران آب نيازمند همکاري و اراده جهاني است و آينده‌نگري و برنامه‌ريزي براي منابع آبي در جهان امري ضروري به نظر مي‌رسد. در سال‌هاي اخير لزوم تدوين و ارائه شاخص‌هاي جديد جامع و چند بعدي براي ارزيابي وضعيت موجود و پيش‌بيني روند آتي منابع آب سطحي و زيرزميني از اهميت بالايي برخوردار شده است. در همين راستا شاخص چندبعدي تحت عنوان شاخص فقر آب به منظور ارزيابي دسترسي به منابع آب ارائه گرديده است. در اين مقاله به معرفي شاخص فقر آب، مطالعات انجام شده در کشورهاي مختلف و چگونگي محاسبه‌ي آن پرداخته شده است. بر اساس نتايج، شاخص فقر آب بر اساس ترکيب وزني پنج مولفه اصلي محاسبه مي‌شود. مولفه‌هاي اصلي شاخص فقر آب شامل منابع (دسترسي، تغييرات فصلي و سالانه کميت و کيفيت آب)، دسترسي (قابليت دسترسي آب براي استفاده موثر)، ظرفيت (عوامل اقتصادي-اجتماعي در مديريت منابع آب)، استفاده (ميزان استفاده در بخش‌هاي مختلف) و محيط زيست (اثرات مديريت آب بر يکپارچگي اکولوژيک) مي‌باشند.

 با توجه به ماهيت چند‌بعدي شاخص فقر آب و در نظر گرفتن تمامي عوامل موثر بر دسترسي يا کمبود منابع آب و نيز ويژگي‌هاي اقتصادي و اجتماعي مي‌تواند ابزار مفيدي در اولويت‌بندي مناطق بحراني و گامي موثر در برنامه‌ريزي استفاده‌ي بهينه از منابع آب باشد. شاخص فقر آب نشان‌دهنده تاثير ترکيبی عوامل عوامل موثر بر کمبود و تنش منابع آبي است که امکان اولويت‌بندی و تدوين نسخه‌های مديريتی برای مناطق مختلف را فراهم می‌نمايد. بايد توجه داشت که تعيين و تحليل شدت کمبود و تنش منابع آب در مناطق مختلف بر اساس شرايط منابع آب منطقه مورد بررسي، قابليت محاسبه شاخص و وجود داده‌ها و نوع معيارهای انتخابی متفاوت خواهد بود.

کمبود آب، تغييرات مکاني، تغييرات جريان، ظرفيت اجتماعي-اقتصادي

از آنجايي که اندازه‌گيري مستقيم هدررفت خاک به ويژه در مقياس دامنه و يا حوزه آبخيز مشکل و پرهزينه مي‌باشد، امروزه استفاده از مدل‌هاي فرسايش گسترش پيدا کرده و روز‌به‌روز مدل‌هاي جديد و با دقت و مزاياي بيش‌تر توسعه پيدا مي کنند. G2مدل جديدي براي برآورد هدررفت خاک و دنباله‌رو معادله جهاني فرسايش خاک بوده که داراي قابليت برآورد هدررفت خاک در مقياس‌هاي ماهانه، فصلي و سالانه و نيز ارائه نقشه مکاني هدررفت خاک در سطح حوزه آبخيز مي‌باشد. داده‌هاي ورودي در مدل G2شامل داده‌هاي ايستگاه هواشناسي، داده‌هاي مربوط به خاک و تصاوير ماهواره‌هاي ASTER، SPOT، MERISمي‌باشد. نتايج کاربردهاي اين مدل جديد در جنوب شرق اروپا (يونان و بلغارستان) با اقليم مديترانه‌اي و نيمه مرطوب نشان داده است که اين مدل دقت قابل قبولي براي برآورد متوسط ماهانه هدررفت خاک دارد. از خصوصيات بارز آن ساده، واقع‌گرا و داده‌محور بودن اين مدل مي‌باشد. با توجه به امکان دسترسي به داده‌ها و تصاوير ماهواره‌اي مورد نياز اين مدل، پيشنهاد مي‌شود که از آن براي تهيه نقشه مکاني-زماني هدررفت خاک در برخي حوزه‌هاي آبخيز معرف کشور استفاده شود.

فرسايش بين‌شياري، فرسايش سطحي، مدل G2، مدل‌هاي تجربي.

جاده­ های جنگلی امکان ورود به جنگل برای دسترسی به نقاط مختلف جنگل، خروج چوب در انجام طرح ­های جنگلداری، عملیات جنگلشناسی، پرورش، حفاظت و همچنین استفاده از سایر کاربردهای جنگل را فراهم می­ نمایند. با احداث این جاده­ ها یک سطح عاری از پوشش گیاهی ایجاد می­شود که عامل اصلی ایجاد فرسایش و رسوب در مناطق جنگلی می ­باشد. برای برآورد میزان فرسایش و رسوب جاده ­های جنگلی مدل­های زیادی طراحی و معرفی شده­ اند. این تحقیق به بررسی قابلیت­ ها و محدودیت­ های مدل­ هایی که جهت تخمین فرسایش و رسوب در جاده ­های جنگلی ارائه شده­اند، پرداخته است، ابتدا مدل­های موجود به دو دسته فیزیکی و تجربی تفکیک شده و مشخصات هر کدام از مدل­ها و داده­های مورد نیاز برای اجرای آنها و مناطقی که می ­توانند استفاده شوند توضیح داده شده است. مدل­ های فیزیکی مورد بررسی شامل مدل­های  WEPPو KINEROS2و مدل‌های تجربی شامل مدل‌های ROADMOD، STJ-EROS، SEDMODL،SEDMODL2، WARSEM، FORECALTو CULSEDمی ­باشند. در نهایت توانایی­ها و محدودیت ­های هرکدام از مدل­ ها مطرح و مورد بحث قرارگرفته شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تعداد پارمترهای مورد نیاز، مقیاس زمانی و محدوده عملیاتی، مکان پیش ­بینی و نوع پیش بینی (فرسایش یا رسوب) مدل­ها، مهمترین مشخصه­ ها برای قضاوت در مورد مدل­ ها می ­باشد. نتیجه­ گیری کلی نشان داد محدویت عمده این مدل­ ها شامل مشکلات فراهم شدن تمامی داده­ های مورد نیاز مدل برای اجرا و همچنین غیرقابل استفاده بودن آن­ها در مناطق مختلف می­ باشد. 

 جاده جنگلی، مدل، فرسایش و رسوب .

سبزیجاتی که با ریشه یا غده از خاک بیرون آورده می­ شوند مثل سبزیجات برگی چون اسفناج، سبزیجات ریش ه­ای مانند تربچه، چغندر، سیب­زمینی و غیره، به هنگام برداشت، مقدار قابل توجهی گاه تا 20 درصد وزن محصول، خاک از مزرعه خارج می ­کنند. این خاک خارج شده را می­توان به نوعی فرسایش تلقی کرد چرا که از محل خارج شده و دیگر به آنجا بر نمی­ گردد. خاک خارج شده همراه محصول وارد فرآیند حمل بار تا مراکز فروش شده و در نتیجه هزینه اضافه برای حمل پرداخت می ­گردد. از طرف دیگر، این مقدار خاک بعدها خود به زباله شهری تبدیل می­شود و در نهایت به هنگام مصرف، بمنظور زدودن خاک از محصول، آب بیشتری برای شستشو صرف شده و همراه با خاک، روانه فاضلاب م ی­گردد. یک راه مناسب برای جلوگیری از بروز این مشکلات، اجرای پاکسازی اولیه و بسته­بندی محصولات کشاورزی در مزرعه است. به رغم پیشرفت­ های زیاد در سطح جهان، استفاده از ماشین­آلات پاکسازی محصولات پس از برداشت در ایران در مراحل اولیه است و نیاز به ترویج آن احساس می­ شود. در این مقاله، ابتدا جدیدترین منابع مقدار هدررفت خاک همراه با برداشت تعدادی از محصولات مهم تشریح می­گردد و در نهایت، نشان داده می‌شود که با اجرای پاکسازی اولیه و بسته­بندی محصولات کشاورزی در مزرعه، به دلیل پاکسازی و شستشوی محصول و بسته ­بندی آن در محل تولید، می­توان از اتلاف خاک جلوگیری کرد، تولید زباله را کاهش داد، هزینه حمل و نقل را کاست، حافظ محیط­زیست بود و به علت شستشوی محصول در شرایط تولید انبوه از مصرف آب بیشتر و اتلاف آن در مراحل بعدی از جمله در منازل، جلوگیری کرد.

پاکسازی اولیه، مزرعه، فرسایش برداشت 

مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک ضروری است. پیش‌آگاهی از مقدار بارش یکی از راه‌های مهم در برنامه‌ریزی منابع آب، مدیریت کشاورزی و خشکسالی می‎باشد. مطالعات قبل نشان می‌دهد که سیگنال‌های بزرگ مقیاس اقلیمی (دما و فشار سطح دریاها و اقیانوس‌ها) بر روی اقلیم و میزان بارش در مناطق مختلف تاثیر گذار است. در این مطالعه، ابتدا با روش تجزیه مولفه‌های اصلی(PCA)از بین 45 شاخص اقلیمی، 8 شاخص با مجموع 81% واریانس به عنوان موثرترین شاخص‎های اقلیمی انتخاب شدند. سپس تاثیر سیگنال‌های بزرگ مقیاس اقلیمی بر روی شاخص بارندگی استاندارد(SPI)  ماهیانه در مقیاس (یک، سه، شش و 12 ماهه) حوزه آبخیز مهارلو بختگان به صورت همزمان و با تاخیر توسط همبستگی متقاطع مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت با مدل رگرسیون چند متغیره معادلات پیش‎بینی ایجاد شد. نتایج همبستگی متقاطع نشان داد که بیشتر شاخص‎های اقلیمی همراه با گام تاخیر نسبت به سری زمانی(SPI)  معنی‎دار شده‌اند. نتایج پارامترهای خطا و دیاگرام تیلر نشان داد که عملکرد معادلات رگرسیون در مقیاس یک ماهه بهتر از بقیه مقیاس‎های مورد بررسی می‌باشد.

سیگنال اقلیمی، شاخص بارندگی استاندارد، تجزیه مولفه‎های اصلی، همبستگی متقاطع، دیاگرام تیلر